De ‘koolstofboeren’ van het Nederlandse collectief Carbon Farmers slaan koolstof op in de bodem of in biomassa. Op basis van transparante normen levert dit carbon removal credits op. Deze credits verkopen zij aan bedrijven die voorloper zijn bij het terugbrengen van de uitstoot van broeikasgassen.
Met een carbon credit (koolstofcertificaat) compenseert een bedrijf zijn uitstoot van broeikasgassen door emissies ergens anders in de wereld te voorkomen. Op papier kan het zich hierdoor klimaatneutraal noemen zonder zijn eigen CO₂-emissies te reduceren. De afgelopen tijd is gebleken dat veel projecten de uitstoot van broeikasgassen helemaal niet verminderen, waardoor de verkochte carbon credits in feite waardeloos zijn.
Dat geldt echter niet voor Carbon Farmers, een Nederlands collectief van agrarische ondernemers. Om carbon removal credits te ‘oogsten’ slaan deze ‘koolstofboeren’ fysiek koolstof op in de bodem of in biomassa van planten. ‘Wij willen bijdragen aan de klimaattransitie en geen zaken doen met grote vervuilers die hun schuld als een soort aflaat afkopen met carbon credits’, zegt Lars Hillewaere, business developer bij Carbon Farmers. Hij legt uit dat het collectief uitsluitend carbon credits uitgeeft voor koolstof die stabiel is vastgelegd voor minimaal twintig jaar en liefst nog langer. Dat kan met duurzaam bodembeheer voor de lange termijn of vastlegging in bouwmaterialen van vezelgewassen als miscanthus (ook wel olifantsgras genoemd) of bamboe. De certificaten verkoopt Carbon Farmers alleen aan bedrijven die aantoonbaar hun CO₂-uitstoot terugbrengen en willen investeren in het verwijderen van CO₂ uit de atmosfeer.
Klimaatneutraal
Volgens Hillewaere zal er altijd enige uitstoot van broeikasgassen blijven in onmisbare sectoren als de bouw, de energievoorziening, de transportsector en de landbouw. Daarvoor zijn carbon credits in zijn ogen een nuttig middel, dat bijdraagt aan het streven van de EU om in 2050 klimaatneutraal te zijn en de netto uitstoot van broeikasgassen tot nul te reduceren. Bovendien kunnen boeren en tuinders met de opbrengst van carbon credits investeren in de verduurzaming van de Nederlandse landbouwsector. De aanpak van Carbon Farmers is laagdrempelig en kleinschalig, zowel voor agrarisch ondernemers die koolstof vastleggen als voor bedrijven die carbon credits aankopen. Hillewaere: ‘Transparantie staat bij ons hoog in het vaandel. We laten zien dat we niks te verbergen hebben en dat wat we beweren waar is.’ Daartoe heeft het collectief contact gezocht met Oncra, Open Natural Carbon Removal Accounting, een non-profitorganisatie die volgens oprichter Sven Jense alleen carbon removal credits uitreikt op basis van reproduceerbare data over CO₂-opslag uit bijvoorbeeld bodemmonsters en satellietbeelden. De uitgangspunten daarbij zijn ten eerste transparantie door te meten hoe, hoe lang en hoeveel koolstof wordt vastgelegd en dat ook openbaar te maken. Ten tweede: het faciliteren van de transitie naar een nieuw landbouwsysteem met bijvoorbeeld voedselbossen, vezelgewassen voor de bouw en natuur-inclusiviteit. En ten derde: eisen aan de kopers van de carbon credits.
‘We verlangen dat ze voldoen aan de Oxford Offsetting Principes’, legt Jense uit. ‘Die houden in dat kopers eerst hun eigen emissies terug moeten brengen. Voor het laatste stukje uitstoot mogen ze alleen carbon credits kopen die koolstof voor de lange termijn vastleggen. We vragen van kopers uitstootcijfers en reductieplannen op en controleren of zij tot een van de 200 grootste fossiele uitstoters behoren, de Carbon Underground 200, of daar voor een belangrijk deel van afhankelijk zijn.’ Het tweetal ijvert voor betere regelgeving rond carbon credits, zowel in nationaal als in Europees verband. ‘Wij zouden graag zien dat onze leden daarbij worden betrokken om de haalbaarheid te garanderen’, zegt Hillewaere. ‘Daarop vooruitlopend baseren wij ons op de beschikbare technische en wetenschappelijke kennis.’ Jense voegt toe dat Oncra contact heeft met het team van Diederik Samsom dat zich bezighoudt met EU-nieuwe wetgeving rond carbon credits. ‘Wij adviseren hen op basis van onze praktijkervaring. Gelukkig heeft de Tweede Kamer al een voorstel behandeld dat het belang benadrukt van carbon credits voor projecten in Europa en vinden onze ideeën ook weerklank bij regionale overheden als de provincies Zuid-Holland en Gelderland.’
Natuurvriendelijk verdienmodel
Maar wat heeft Carbon Farmers boeren en tuinders die willen verduurzamen te bieden? Hillewaere legt uit dat de teelt van miscanthus weinig werk met zich meebrengt op schrale grond die anders weinig tot niets opbrengt. ‘Wij vermoeden dat de teelt nog aantrekkelijker wordt doordat boeren op bufferstroken in het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid geen mest en gewasbeschermingsmiddelen meer mogen gebruiken. Als ze daar voor de lange termijn miscanthus neerzetten, kunnen ze met carbon credits geld verdienen voor verdere verduurzaming.’ Volgens Hillewaere is de teelt van miscanthus per hectare nu al lucratiever dan die van snijmaïs. Hij verwacht dat carbon credits alleen nog maar meer op zullen brengen, onder andere door een toenemende vraag naar biobased bouwmaterialen. ‘Na de aanplant kun je na twee jaar jaarlijks oogsten, terwijl door de koolstofopname de bodemvruchtbaarheid en de biodiversiteit toenemen.’ ‘Dat zorgt voor een verdienmodel waarmee we op verantwoorde wijze het evenwicht in het ecosysteem herstellen en de levensverwachting voor onze kinderen veiligstellen’, vult Jense aan.
Van Happen Containers koopt eerste carbon credits
ZLTO is in 2018 een pilotproject gestart met carbon credits rond Windpark Krammer in Zeeland voor omliggende boeren die koolstof opsloegen in hun landbouwbodem. Dat was zo succesvol dat LTO Bedrijven in 2022 Carbon Farmers heeft opgericht en een pilotproject met miscanthus is begonnen. In 2023 hebben zij daaraan bamboe toegevoegd en in de toekomst wellicht nog andere gewassen, zoals gras. Eén van de eerste bedrijven die carbon credits bij Carbon Farmers heeft aangekocht is Afvalverwerkingsbedrijf Van Happen Containers, een voorloper in maatschappelijk verantwoord ondernemen.