Er zijn twee vormen van kritiek op koolstofcertificaten als ‘greenwashing’. De eerste is als er geld wordt betaald voor uitstootvermindering of koolstofvastlegging die niet werkelijk plaatsvindt. Wij werken samen met onafhankelijke certificerende instanties als Oncra en Stichting Nationale Koolstofmarkt om de klimaatimpact van onze projecten te waarborgen en effectief te meten/modelleren, zodat er geen ‘gebakken lucht’ wordt verkocht.

De tweede kritiek is dat uitstootcompensatie met certificaten ervoor kan zorgen dat de koper ervan niet werkt aan uitstootvermindering, maar enkel zijn ‘koolstofschuld’ afkoopt als een soort aflaat. Dit is een terechte bezorgdheid, waar aan tegemoet komen door het hanteren van de ‘Oxford Offsetting Principles’. Volgens deze Oxford-principes moet een partij die aan uitstootcompensatie wil doen, aantonen dat zij serieus werkt aan uitstootvermindering in de eigen bedrijfsvoering en mogen onze certificaten enkel worden gebruikt voor het compenseren van een relatief beperkte, heel moeilijk te vermijden restuitstoot.

Wij laten onze projecten certificeren via protocollen van Oncra of methodes van de Stichting Nationale Koolstofmarkt. Zij zijn de onafhankelijke instanties die de kwaliteit van onze projecten borgen. Ze houden ook elk een register bij met alle onder hun regels uitgereikte en verkochte certificaten.

De regels hiervoor variëren per type project (bodemkoolstof of biobased bouwmateriaal) en certificerende instantie.

Eén voorbeeld: ons miscanthusproject werkt, kort samengevat, als volgt. We bepalen de hoeveelheid opgebouwde certificaten door een vergelijking tussen een nulmeting bij aanvang en een eindmeting na 10 jaar. Dat gebeurt aan de hand van bodemmonsters die door Eurofins geanalyseerd worden op het organische koolstofgehalte. Bij aanvang van het project bepalen we aan de hand van wetenschappelijke literatuur de verwachte opbouw, met een veiligheidsmarge om zeker niet te veel certificaten te verkopen. Na 10 jaar controleren we dit aan de hand van de eindmeting.

De twee termen zijn nauw verwant. Beide kunnen worden uitgegeven voor het vermijden van uitstoot (bijvoorbeeld door hernieuwbare energie of vermeden ontbossing), dan wel koolstofvastlegging (bijvoorbeeld met carbon farming). Toch hebben ze een belangrijk nuanceverschil.

Een carbon credit impliceert een uitstootrecht. Door het kopen van ‘koolstofkrediet’ mag de koper voor dezelfde hoeveelheid uitstoten. Wij vinden dit niet wenselijk, omdat ze ertoe kan leiden dat grote uitstoters hun eigen emissies niet substantieel verminderen (wat absoluut nodig is om de klimaatdoelen te halen), maar enkel credits kopen. Bovendien is bij een aantal internationale projecten in het verleden vastgesteld dat de credits niet hebben geleid tot minder uitstoot, terwijl de kopers ervan zichzelf wel ‘net zero’ noemden zonder substantiële uitstootvermindering in de eigen keten.

Een koolstofcertificaat is in onze projecten een bewijs dat een ton CO₂ duurzaam is afgevangen en vastgelegd. Een koper mag deze wel opvoeren om aan te tonen dat zij, binnen of buiten haar keten, aan positieve klimaatactie heeft bijgedragen, maar kan haar eigen uitstoot hier in principe niet mee wegstrepen.

Wij spreken enkel over koolstofcertificaten, niet over carbon credits, om deze verwarring te vermijden en duidelijk te maken dat onze projecten niet dienen als aflaat die in de weg staat van uitstootvermindering.

Er bestaat eigenlijk niet zoiets als één koolstofmarkt. Er bestaan allerlei verschillende markten in binnen- en buitenland met eigen prijzen en voorwaarden. We maken vooral een onderscheid tussen verplichte en vrijwillige markten.

Het beste voorbeeld van een verplichte markt is de EU ETS, ingesteld door de Europese Commissie en van toepassing op grote industriële en energiebedrijven. Hier worden partijen verplicht om uitstootrechten in te kopen en te verhandelen met elkaar om elke ton werkelijke uitstoot afgedekt te hebben met een uitstootrecht. Dit is een gigantische markt (€881 miljard handelsvolume in 2023), die ook wordt uitgebreid naar o.a. de bouwsector en het wegverkeer vanaf 2027-28. Er wordt ook gesproken over de mogelijkheid van een Ag-ETS met uitstootbeprijzing in de landbouw, maar dit ligt nog niet vast.

Onze projecten situeren zich in de vrijwillige koolstofmarkt, die scherp afgescheiden is van de verplichte markten als ETS. Wij verkopen aan hoofdzakelijk Nederlandse partijen die vrijwillig timmeren aan de weg naar een klimaatpositieve bedrijfsvoering en hun moeilijk te vermijden restuitstoot in eigen land of regio willen compenseren.

De voorwaarden verschillen lichtjes naargelang het type project (miscanthus, bamboe of blijvend grasland). Voor het verwaarden van je bodemkoolstof is de belangrijkste voorwaarde in alle projecten dat je het perceel in kwestie minstens 10 jaar kan en wil vastleggen voor de nieuwe teelt of maatregel. De voorwaarden voor specifieke projecten kun je bij ons opvragen via het contactformulier of info@carbonfarmers.nl.

We vragen bij elk van onze projecten inderdaad om het ondertekenen van een overeenkomst voor (minstens) 10 jaar. De deelname voortijdig beëindigen leidt ertoe dat minstens een deel van de uitgegeven certificaten niet meer geldig zijn. Dat heeft gevolgen, die licht verschillen per type project. Sowieso moeten de ontvangen vergoedingen, of minstens het ongeldige deel ervan, in dit geval worden terugbetaald. Als een koper plots met ongeldige certificaten komt te zitten, moeten deze worden vervangen door andere certificaten. De kosten voor deze vervanging zijn soms ook voor rekening van de agrariër.

Ja!

De terugverdientijd van het gewas is ongeveer 4 jaar zonder koolstofcertificaten. (De opbrengsten uit verkoop van bodemkoolstofcertificaten onder ons systeem zijn ongeveer voldoende om het pootgoed terug te verdienen.) Miscanthus houdt dus de eerste 3-4 jaar een netto kost in voor de ondernemer, maar eenmaal de investering terugverdiend is, levert je olifantsgras met minimale inspanning wel een betrouwbaar saldo op gedurende wel 20 jaar als je dat wenst (en je krijgt er een veel vruchtbaardere bodem van!).

Het saldo van miscanthus kan (nog) niet concurreren met akkerbouw op vruchtbare grond. Het is anno 2025 vergelijkbaar met, en zelfs iets gunstiger dan, de teelt van graan. Wij verwachten dat naarmate de vraag naar biobased grondstoffen in Europa toeneemt, dit saldo ook zal stijgen.

Jazeker. Dit vergt wel meer moeite, omdat er onkruidbestrijding nodig is in het eerste jaar. Dat kan chemisch, maar ook mechanisch, met de schoffel, eg of zelfs door schapen ertussen te laten grazen. Eenmaal het gewas sneller gaat groeien, is het dominant genoeg om het onkruid geen kans te geven. Ervaren partijen als Miscanthus-Agri, Cradle Crops of de Miscanthusgroep kunnen je hierbij op weg helpen.

Jazeker. Miscanthus kan je als agrariër helpen om een hogere ecopremie per hectare op te strijken.

In theorie kan het gewas op elk bodemtype gedijen. Er is ervaring met de teelt op arme grond/zandgrond. Aanvankelijk zullen de opbrengsten op deze gronden lager zijn, maar in onze ervaring neemt het toe met de jaren. Op veengrond horen we over gemengde resultaten.

Wel belangrijk om te weten, is dat er geplant en geoogst wordt rond de maand april, net voor de nieuwe scheutjes opkomen. Als de kans reëel is dat je perceel op dat moment nog te nat is om er met een hakselaar of maaimachine overheen te rijden, is het mogelijk niet geschikt voor miscanthusteelt.

De plant is steriel, wat betekent dat er geen vruchtbare zaden worden geproduceerd door het gewas. Daardoor is het, ondanks de pijlsnelle groei, een niet-invasieve plant en loop je op dit vlak dus geen enkel risico.

Het kan op heel veel verschillende manieren worden toegepast. Gangbare toepassingen zijn papier en verpakkingsmateriaal, substraat (potgrond), strooisel voor stallen of festivals, of als biomassa voor energie. Het product vindt ook steeds meer zijn weg naar de bouwsector. Zo kan het al worden bijgemengd in beton of asfalt en worden andere producten als isolatie- of plaatmateriaal ook verkend. Het mooie aan toepassing in de bouw is dat er aantoonbare langdurige vastlegging plaatsvindt, waardoor de bouwmaterialen ook voor koolstofcertificering in aanmerking kunnen komen.